Korte geschiedenis
Tijdens de eerste gesprekken tussen het gemeentebestuur en de Cisterciënzerorde begin 2007 was het al duidelijk dat verschillende gevels hun beschermend pleisterwerk hadden verloren, het onderhoud van ramen en deuren te wensen overliet. De toestand van dakgoten en dakbedekking was zelfs nog penibeler. Op sommige plaatsen waren de dakgoten afwezig zodat er bij regenbuien water doorsijpelde naar de binnenmuren en in diverse kamers schimmels tegen de muur groeiden. Een restauratie drong zich op.
Na vele inleidende gesprekken voor een herbestemming en de zoektocht naar partners, werd ook de nood aan een algemeen kader duidelijk. Want enkel op basis van een deskundig restauratiedossier kon men geïnteresseerde kandidaten ten opzichte van elkaar vergelijken.
In 2012 werd Architectenbureau Pluspuntarchitectuur aangeduid om het restauratiedossier voor de abdijgebouwen op te stellen. Gelijktijdig met het algemene restauratiedossier van de gevels en daken, werd ook een dossier opgesteld voor de abdijbibliotheek, de parel van de abdijsite.
Voor de echte start van deze restauratiefase was het wachten tot augustus 2016. Pas na de aanvang van de algemene werken, kon het restauratiedossier van de bibliotheek met een gerust hart in gang worden gezet.
Door decretale wijzigingen in 2015 diende er eerst een beheersplan opgesteld te worden. Na ook deze hindernis genomen te hebben, werd het dossier in 2018 met een versnelde procedure ingediend. In 2019 werd het dossier ontvankelijk verklaard en een premie vastgelegd.
Daarna was het enkel nog wachten op de definitieve handtekening van de bevoegde minister. Het Ministerieel Besluit werd op 6 december 2019 getekend door minister Diependaele, waarbij de erfgoedpremie werd bepaald op 148.000 euro. Het totaalbedrag van de restauratie werd geraamd op 365.000 euro, excl BTW. De start van de restauratiewerken werd vastgelegd op 4 augustus 2020.
Een kijkje op de werken
De waardevolle bibliotheekcollectie was door vrijwilligers in 2013-2014 al geïnventariseerd en ingepakt. In 2016 werd de collectie tijdelijk gestockeerd in het Rijksarchief in Beveren.
De bibliotheek van toen is vandaag eigenlijk niet meer herkenbaar. De overvolle bibliotheek gevuld met 5 hoge en lange metalen rekken werd teruggebracht naar een meer originele opstelling. De imposante pupiters staan nu opnieuw prominent in de bibliotheek opgesteld. De ernaast horende rekken blijven in een depotkamer boven staan, zodat de bibliotheek zelf voldoende ruimte biedt voor verschillende activiteiten, zoals voordrachten, seminaries of miniconcerten.
Scheuren en barsten in de muren werden gehecht. Op basis van kleurhistorisch onderzoek werden de originele kleuren terug aangebracht. Alle boekenrekken werden gereinigd, de boekenplanken netjes geordend. Op het gelijkvloers zijn alle rekken voorzien van een beschermend gaaswerk. Naast deze fysieke bescherming is er uiteraard ook branddetectie, inbraakalarm en camerabewaking voorzien. Zelfs aan een specifieke UV-folie op de ramen is gedacht om de unieke collectie met talrijke handschriften in incunabelen volledig te beschermen.
De apostelen op de tussenliggende kastjes zijn deskundig aangepakt en ontbrekende vingers of onderdelen bijgewerkt. Vandaag staan ze als bijkomende wachters trots te blinken.
De verlichting werd vanzelfsprekend volledig vervangen en dit maakt de sfeer en de uitstraling van de bibliotheek zeer speciaal. Een indirecte verlichting onder de gaanderij, een fijne rondgaande lichtlijn, en de stijlvolle hangende verlichtingsarmaturen in kruisvorm maken de beleving compleet.
Zelfs met deze opsomming van de bovenstaande restauratiewerken zijn we onvolledig. Retouches van houtschilderingen, aangepaste sleutelplannen, data en wifi-voorzieningen, opkuis van vloeren, herstel van haard- en vloertegels …
De hoge glazen en brandwerende toegangsdeuren gaan binnenkort vele bezoekers toegang verlenen tot een prachtig gerestaureerde abdijbibliotheek.
In september zal tijdens Open Monumentendag de volledige site officieel geopend worden voor alle bezoekers.
