Mariekerke

Mariekerke maakte in de vroege Middeleeuwen als parochie deel uit van het oude domein "Baceroth". Hieroe behoorden ook Baasrode, Vlassenbroek en Sint-Amands. Op dat ogenblik bezit het twee aanlegplaatsen: "het Leg" en "Berdonk". Het grondgebied was toen groter dan nu want het bezette een ganse strook van de Scheldeoever tussen Branst en Weert.

De vrijheden die Hugo I in een stadkeure van 1228 aan de inwoners van Mariekerke verleent, geven aanleiding tot het bouwen van een bijzondere aanlegplaats aan de Schelde. Het was de bedoeling om er een heuse handelsstad van te maken.
Door de ligging aan een binnenbocht van de Schelde en vlak tegen de oostelijke stuifzandrug, zijn er geen vochtige Scheldepolders en dat maakte immers dat kerk en dorpskern heel dicht tegen Schelde-oevers kon gebouwd worden. Ook alle noodzakelijke accommodaties voor de vissers kon dichtbij de aanlegplaatsen aangebracht worden.
Mariekerke bezat hierdoor ook een eigen Schepenbank en vierschaar om de plaatselijke vonnissen uit te spreken.

Kerkelijk vormden Mariekerke en Sint-Amands tot ca. 1300 een gemeenschappelijke parochie. Pas in 1618 komt er een eigen parochiepriester. De basis van de kerktoren gaat terug tot de 13de eeuw, het middendeel van de kerk tot de 15de eeuw. Na verwoestingen tijdens de godsdienstoorlogen wordt de kerk in 1632 gerestaureerd. In 1828 worden de zijbeuken bijgebouwd. In 1914 zal de kerk om strategische redenen in brand worden gestoken en in 1925 wordt zij heropgebouwd.

Vissersdorp

In tijden van vreemde overheersing, sociale onlusten, oorlogen en hongersnood bleef de Scheldevisserij voor de bevolking de belangrijkse bron van inkomsten. Met hun vissersloepen, uitgerust met sleep- en drijfnetten, gingen ze op zoek naar paling, spiering, meivis, bot zalm en steur.
Toen de industriële revolutie vanaf de 19e eeuw de maatschappij grondig veranderde, bleef dit ook voor Mariekerke niet zonder gevolgen. Het Scheldewater geraakte meer en meer verontreinigd zodat de visserij teloorging. Nochtans is Mariekerke steeds een vissersdorp gebleven. De Scheldevissers werden folklore en werd vervangen door intensieve vishandel met haringrokerijen en palinghandelaars. Die traditie leeft nog steeds verder met een jaarlijks Palingfestival en de Vis en Folkloredagen.

De gehechtheid van priester-dichter Jan Hammenecker aan de Schelde komt in Mariekerke tot uiting in de vijfjaarlijkse opvoering van het passiespel Christus aan de Schelde.